Dziedziczenie w funduszu inwestycyjnym

Inwestowanie dla wielu osób to sposób na budowanie poduszki finansowej – zabezpieczenia na przyszłość. Często ma więc długoterminowy charakter. Biorąc pod uwagę nawet kilkudziesięcioletni horyzont takiej inwestycji, warto znać zatem zasady dotyczące dziedziczenia środków zgromadzonych w funduszach inwestycyjnych.

Zwrot kosztów pogrzebu

Po śmierci inwestora możliwe jest uzyskanie zwrotu kosztów organizacji pogrzebu. Po przedstawieniu imiennych rachunków potwierdzających wysokość poniesionych kosztów, fundusz inwestycyjny odkupuje jednostki uczestnictwa do wartości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku. Uzyskaną kwotę wypłaca osobie wnioskującej o zwrot.

Dyspozycja na wypadek śmierci

Możliwe jest także złożenie przez uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego/specjalistycznego dyspozycji na wypadek śmierci. Jest to pisemne wskazanie osoby uposażonej, która będzie uprawiona do otrzymania środków zgromadzonych w ramach funduszu. Wypłata taka nie może być wyższa niż przypadające na ostatni miesiąc przed śmiercią uczestnika funduszu dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego oraz nie może przekroczyć łącznej wartości jednostek uczestnictwa zapisanych w rejestrze uczestnika. Lista osób uposażonych może być w każdej chwili zmieniona lub odwołana. Zapis na wypadek śmierci może dotyczyć osoby, która nie należy do kręgu spadkobierców po zmarłym uczestniku funduszu inwestycyjnego.

Dziedziczenie

Środki pozostałe po zwrocie kosztów pogrzebu oraz wypłacone w związku z dyspozycją na wypadek śmierci wchodzą w skład masy spadkowej. Jej podział regulują przepisy Kodeksu Cywilnego.

Zasady dziedziczenia małżonków

Zasady dziedziczenia jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych otwartych należy interpretować z uwzględnieniem zasad dziedziczenia małżonków. Zgodnie bowiem z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Dlatego też wypłata środków w razie śmierci uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego/specjalistycznego musi się odbywać z uwzględnieniem zasad dziedziczenia określonych w Kodeksie cywilnym i zasad dotyczących małżeńskich ustrojów majątkowych, określonych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

W związku z powyższym, jeżeli jednostki uczestnictwa wchodziły w skład wspólności majątkowej, współmałżonek może wypłacić połowę środków zgromadzonych na rejestrze zmarłego małżonka – uczestnika funduszu inwestycyjnego, bądź dokonać transferu na rejestr własny.

Dokumenty

W związku z dziedziczeniem, konieczne jest przedstawienie instytucji finansowej w szczególności poniższych dokumentów:

• aktu zgonu Uczestnika (spadkodawcy)
• prawomocnego postanowienia sądu stwierdzającego nabycie praw do spadku (albo wypisu zarejestrowanego notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego (na zasadach określonych przepisami ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie))
• prawomocnego postanowienia sądu o dziale spadku albo umowy zawartej przez spadkobierców o dziale spadku albo zgodnego oświadczenia wszystkich spadkobierców złożonego w placówce dystrybutora dotyczącego sposobu podziału jednostek uczestnictwa
• oświadczenia małżonka spadkodawcy dotyczącego wspólności majątkowej (od kiedy powstała wspólność majątkowa; czy Jednostki Uczestnictwa objęte są w całości, czy w części wspólnością majątkową, jeśli w części, należy wskazać liczbę Jednostek Uczestnictwa objętych wspólnością majątkową)
• odpisu aktu małżeństwa w przypadku Jednostek Uczestnictwa objętych wspólnością majątkową
• oświadczenie o poniesieniu lub nieponiesieniu kosztów pogrzebu

Co dalej z inwestycją po śmierci uczestnika funduszu inwestycyjnego?

Zgromadzone środki mogą nadal być inwestowane w funduszach inwestycyjnych lub zostać wypłacone, z zachowaniem ww. odpowiednich procedur. W pierwszym przypadku spadkobiercy staną się uczestnikami funduszu.

Współmałżonek, jak wyżej wskazano oraz każdy ze spadkobierców dziedziczący Jednostki Uczestnictwa może:

• przenieść odziedziczone Jednostki na nowo otwarty Rejestr zwykły (transfer spadkowy otwierający) w tym samym Subfunduszu
• przenieść odziedziczone Jednostki na posiadany przez niego Rejestr zwykły (transfer spadkowy) w tym samym Subfunduszu
• złożyć żądanie odkupienia odziedziczonych Jednostek (żądanie odkupienia).