Jak oszczędzać na podatkach dzięki IKE i IKZE – cz. 2

Zbliża się koniec roku, a wraz z nim ostatnia szansa na wykorzystanie przysługujących nam limitów wpłat na IKE oraz IKZE. Jeśli skorzystasz z tych rozwiązań, zaoszczędzić możesz ogromne kwoty, które zamiast powędrować do fiskusa, zostaną w Twojej kieszeni. Mówimy tu o naprawdę dużych pieniądzach, bo oszczędności podatkowe na przestrzeni lat mogą sięgnąć kilkudziesięciu, a nawet kilkuset tysięcy złotych. Kwotę, o jaką można pomniejszyć swój PIT dzięki IKZE, policzyć możesz na stronie tnijpodatki.pl.

Aby odpowiednio skorzystać z oferowanych nam możliwości, trzeba dobrze zrozumieć mechanizm ich działania oraz dokonać mądrego wyboru.  Postaram się Wam dokładnie wyjaśnić, jak działają IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) oraz IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego), pokażę związane z nimi korzyści oraz zwrócę Waszą uwagę na ważne szczegóły tych rozwiązań.

To nie tyle produkty finansowe, co fajne opakowania.

Na początek należy zwrócić uwagę na fakt, że IKE oraz IKZE są jedynie prawnymi nakładkami na bardzo różne produkty finansowe,  które służą gromadzeniu kapitału na przyszłość. To jest „opakowanie”, które pozwala na dodatkowe skorzystanie z preferencji podatkowych. Choć opakowania mogą  na pierwszy rzut oka być podobne, to ich zawartość znacznie się różni. Jakie produkty są zwykle opakowane w IKE lub IKZE? Jest ich całkiem sporo:

To właśnie zawartość opakowania, czyli wybrany produkt finansowy, ma największy wpływ na wysokość osiąganych przez nas korzyści. Dana instytucja finansowa, która pakuje taki produkt w IKE lub IKZE, decyduje o jego parametrach, w tym przede wszystkim o pobieranych opłatach. Na rynku mamy więc do czynienia z bardzo ciekawymi ofertami IKE i IKZE oraz z propozycjami dobrymi jedynie pozornie.

Zależy mi, abyście zdawali sobie z tego sprawę, bo instytucje finansowe mocno podkreślają w reklamach korzyści podatkowe, zaś minusy swoich ofert sprytnie przemilczają. W tym artykule opisuję dokładnie OPAKOWANIE, aby łatwiej Wam było zrozumieć, co ono daje. Pamiętajcie jednak, że od samego opakowania znacznie ważniejsza jest jego zawartość.

IKE – czyli sztuka odroczonej gratyfikacji

Indywidualne Konto Emerytalne ma przejrzyste zasady i jasną korzyść: jeśli będziesz odkładać pieniądze wystarczająco długo, nie zapłacisz podatku od zysków kapitałowych, zwanego podatkiem Belki.

Czym różni się produkt zapakowany w IKE od produktu bez tego opakowania? Odpowiedź jest prosta: inwestując w dwa identyczne produkty, podejmując identyczne decyzje inwestycyjne i realizując identyczne zyski, dzięki produktowi w formie IKE w naszej kieszeni zostanie znacznie więcej pieniędzy. Jeżeli korzystałeś choćby z najprostszej lokaty bankowej, to wiesz doskonale, że 19% zarobionych przez Ciebie odsetek natychmiast zostanie zabrane w formie podatku Belki. Jeśli Twój zysk to 100 zł, dostaniesz do ręki 81 zł, gdyż reszta powędruje do fiskusa.

Czy jest sens w przejmowaniu się tak nieznaczącymi kwotami? Okazuje się, że tak. Wykazać to może przykładowa sytuacja: osoba, która ma dzisiaj 25 lat i będzie odkładać na swoim IKE do 60. roku życia kwotę 400 zł miesięcznie, zarabiając na inwestycji 6% w skali roku, osiągnie takie wyniki:

Suma dokonanych wpłat: 168 000 zł
Wartość inwestycji w 60. roku życia: 569 884 zł
Wypracowane zyski: 401 884 zł
Kwota zaoszczędzonego podatku: 76 358 zł

Czyli na zakończenie inwestycji w kieszeni takiej osoby zostanie o 76 358 zł więcej, niż gdyby inwestowała w taki sam produkt, ale bez opakowania w formie IKE. Ta liczba stanowi jedynie przykład, ale bezsprzecznie jest również zachętą do zainteresowania się IKE z racji ogromnych oszczędności podatkowych jakie oferuje.   

Kto może skorzystać z IKE?

Każda osoba fizyczna, która ukończyła 18 lat, może wpłacać na IKE środki do wysokości maksymalnego limitu rocznego. IKE może również otworzyć osoba, która ukończyła 16 lat, jednak do uzyskania pełnoletniości może wpłacać na IKE wyłącznie wtedy, gdy jest zatrudniona na umowę o pracę, a wartość wpłat nie może być wyższa niż dochody z tytułu tej umowy o pracę.

IKE jest więc skierowane nie tylko do osób starszych, ale również do młodych ludzi wchodzących w dorosłość, którzy od wczesnych lat myślą o oszczędzaniu. Emeryci natomiast mogą otworzyć swoje konto w dowolnym momencie z gwarancją wypłaty zaoszczędzonych środków już po 5 latach.

Co jeszcze warto wiedzieć o IKE?

• Każda osoba może mieć tylko jedno IKE. Jeżeli złamiemy tę zasadę zapłacimy podatek Belki od wszystkich środków na wszystkich IKE.
• Jeśli IKE w danej firmie nie spełnia naszych oczekiwań, możemy dokonać tzw. wypłaty transferowej i przenieść nasze IKE do innej instytucji. Kiedy po kilku latach stwierdzimy na przykład, że wystarczy nam inwestowania na giełdzie i chcemy się przenieść do funduszy lub na lokatę, składamy stosowną dyspozycję. Nasze środki zostają przeniesione do innej instytucji, a my zachowujemy pełne prawo do zwolnienia z podatku Belki.
• W przypadku IKE nie musimy martwić się o regularne przelewy, ponieważ możemy wpłacać nasze środki w dowolnym momencie, w zależności od naszych możliwości i sytuacji finansowej. Warto jednak spełnić warunek zwolnienia z podatku i dokonywać wpłat w 5 wybranych latach. Konkretne instytucje finansowe w regulaminach swoich produktów mogą wprowadzić ograniczenia co do wysokości pojedynczych wpłat (np. nie mniej niż 100 zł). Nie ma tu jednak żadnego przymusu dokonywania wpłat.
• To jest konto indywidualne. Nie  możesz otworzyć go wspólnie z małżonkiem czy dzieckiem. Każda osoba ma swoje IKE.
• Środki zgromadzone na IKE podlegają dziedziczeniu. Zawierając umowę o prowadzenie IKE oszczędzający może wskazać osobę (lub kilka osób), której zostaną wypłacone środki po jego śmierci. Taką dyspozycję można w każdym czasie zmienić. Natomiast, gdy oszczędzający nie wyznaczy takiej osoby, środki zgromadzone na IKE przypadają spadkobiercom. Osoba uprawniona (osoba wskazana, spadkobierca, najbliższa rodzina oszczędzającego) może je wypłacić albo przenieść na swoje IKE, bądź do pracowniczego programu emerytalnego. W obu przypadkach środki te zwolnione są zarówno z podatku od dochodów kapitałowych, jak i z podatku od spadków i darowizn.

IKE ma więc przejrzyste zasady i łatwo wyliczyć jakie korzyści nam przyniesie, Jeśli wytrzymamy z oszczędzaniem do właściwego momentu, będziemy mogli zatrzymać dla siebie cały podatek Belki. Mamy tu zatem klasyczny przykład odroczonej gratyfikacji.

IKZE – szybka nagroda z ryczałtowym podatkiem na końcu

Jeśli nie chcesz czekać do emerytury, aby cieszyć się z rezultatów swojego oszczędzania, jest na to sposób. IKZE, czyli Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego, pozwala na znacznie szybsze korzyści podatkowe. Jak ono działa?

Otóż kwotę, którą w danym roku wpłaciliśmy na IKZE, możemy odliczyć od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Mówiąc krótko: obniżamy w ten sposób nasz dochód i w konsekwencji PIT. Jeśli wpłacimy środki na IKZE w roku 2020, to w deklaracji PIT za rok 2020 wypełnianej już na początku przyszłego roku, dokonamy mniej więcej takich obliczeń (pomijam wszelkie inne ulgi):

1. Obliczenie naszego dochodu.
2. Odjęcie od niego wartości kwot wpłaconych na IKZE w 2020 roku.
3. Policzenie należnego PIT-u od niższej kwoty, która zostanie po odjęciu wpłat dokonanych na IKZE.

Dzięki temu, w zależności od naszego sposobu rozliczania się i progu podatkowego, możemy pomniejszyć podatek dochodowy o 17%, 19% (przedsiębiorcy na podatku liniowym) lub nawet 32% kwoty wpłaconej na IKZE.
Dla przykładu załóżmy, że mamy 3 osoby, z których każda wpłaciła w 2020 roku kwotę 4000 zł na IKZE.
Pierwsza osoba to przedsiębiorca na podatku liniowym (19%). Jego oszczędność podatkowa wyniesie:
4000 zł * 19% = 760 zł
Druga osoba to pracownik etatowy w tzw. pierwszym progu podatkowym (17%). Jego oszczędność podatkowa wyniesie:
4000 zł * 17% = 680 zł
Trzecia osoba to pracownik etatowy w tzw. drugim progu podatkowym (32%). Jego oszczędność podatkowa wyniesie:
4000 zł * 32% = 1280 zł

Maksymalna kwota, o jaką możemy pomniejszyć nasz PIT, będąc w progu podatkowym 32%, wynosi w 2020 roku 2007,17 zł. A tego typu pomniejszenia dochodu i związane z tym oszczędności podatkowe możemy uzyskać w każdym roku kalendarzowym.

Kwotę, o jaką możecie pomniejszyć swój PIT dzięki IKZE, policzycie błyskawicznie na stronie tnijpodatki.pl.

Kto może skorzystać z IKZE?

Tutaj zasady są takie same jak w przypadku IKE.

Co jeszcze warto wiedzieć o IKZE?

• Każda osoba może mieć tylko jedno IKZE.
• Dozwolone jest posiadanie zarówno IKZE, jak również IKE.
• Jeżeli jesteśmy niezadowoleni z IKZE w danej instytucji, możemy dokonać tzw. wypłaty transferowej i przenieść nasze IKZE do innej instytucji.
• W przypadku IKZE nie ma obowiązku dokonywania regularnych wpłat.
• To jest konto indywidualne. Nie można otworzyć go wspólnie z małżonkiem czy dzieckiem. Każda osoba ma swoje IKZE.
• Środki z IKZE można po 65. roku życia wypłacić jednorazowo lub w formie rat. Jednak w przypadku wypłat na raty muszą być one realizowane przez co najmniej 10 lat (krócej nie można).
• Środki zgromadzone na IKZE podlegają dziedziczeniu. Oszczędzający może w umowie o prowadzenie IKZE wskazać osobę uprawnioną do środków zgromadzonych na IKZE, w przypadku jego śmierci. W takim przypadku, wypłata środków zgromadzonych na IKZE zmarłego następuje na wniosek osoby uprawnionej i podlega ona zryczałtowanemu opodatkowaniu w stawce 10%.

Inwestowanie w IKZE pozwala nam na bieżąco odczuwać korzyści wynikające z naszego oszczędzania poprzez obserwowanie pomniejszającego się w każdym roku PIT-u. Wystarczy, że w naszym rocznym zeznaniu podatkowym wykażemy kwotę wpłaconą na IKZE i pomniejszymy o nią dochód do opodatkowania. Uwaga: wpłaty na IKZE pomniejszają nasz dochód (czyli podstawę opodatkowania), a nie bezpośrednio podatek. Dlatego osoby, które nie wykazują w danym roku dochodu (np. przedsiębiorcy), nie będą oczywiście mogli skorzystać z takiego odliczenia.

IKE vs IKZE – bezpośrednie porównanie

Na zakończenie zestawmy jeszcze IKE oraz IKZE obok siebie, aby łatwiej było nam dostrzec różnice i podobieństwa pomiędzy tymi rozwiązaniami:

Więcej na temat korzyści płynących z IKZE dowiesz się z artykułu: Masz jeszcze szansę aby skorzystać z okazji i zyskać dodatkowe pieniądze.

Autor: Marcin Iwuć, ekonomista i autor bloga "Finanse bardzo osobiste"

Progi podatkowe i limity wpłat zostały uaktualnione dla 2020 roku.